چالش های کنترل در پروژه های ساختمانی ایران

چکیده

کنترل پروژه یکی از ارکان حیاتی موفقیت در پروژه‌های ساختمانی است که با هدف برنامه‌ریزی، زمان‌بندی، تخصیص منابع و کنترل هزینه‌ها، به تحقق اهداف کیفی و زمانی کمک می‌کند. در ایران، علیرغم رشد صنعت ساختمان، پیاده‌سازی سیستماتیک کنترل پروژه هنوز با چالش‌هایی روبه‌ رو است که موجب تأخیر، افزایش هزینه‌ها و کاهش بهره وری می‌شود. این مقاله ضمن بررسی تعاریف تخصصی کنترل پروژه و استانداردهای بین‌المللی، وضعیت کنونی این حوزه در شرکت‌های ساختمانی ایران را تحلیل می‌کند، چالش‌های بومی را شناسایی کرده و راهکارهای کاربردی برای بهبود مدیریت پروژه ارائه می‌دهد. در نهایت، چشم‌انداز آینده و توصیه‌های استراتژیک برای ارتقاء سطح کنترل پروژه در ایران مطرح خواهد شد.

مقدمه

صنعت ساختمان به‌عنوان بخش مهمی از توسعه اقتصادی و اجتماعی هر کشور، نیازمند مدیریت منسجم و علمی در فرآیندهای اجرایی پروژه‌ها است. کنترل پروژه به‌عنوان ابزاری کلیدی در مدیریت پروژه، وظیفه برنامه‌ریزی دقیق، زمان‌بندی، تخصیص بهینه منابع و نظارت مستمر بر پیشرفت پروژه را برعهده دارد تا از تحقق اهداف کیفی، زمانی و مالی اطمینان حاصل شود.

در ایران، با وجود رشد چشمگیر بخش ساخت و ساز، بسیاری از شرکت‌های فعال در این حوزه هنوز به روش‌های سنتی و غیرساختار‌یافته متکی هستند که این امر مشکلات متعددی از جمله تأخیر در زمان تحویل، افزایش هزینه‌ها و ضعف در هماهنگی میان تیم‌های اجرایی را به دنبال داشته است. در این شرایط، بهره‌گیری از استانداردهای جهانی و به‌کارگیری روش‌های علمی کنترل پروژه برای ارتقاء کیفیت، کاهش ریسک‌ها و افزایش بهره ‌وری ضروری به نظر می‌رسد.

این مقاله با هدف ارائه یک تصویر کامل و تخصصی از وضعیت کنترل پروژه در ایران، ابتدا تعاریف دقیق و تخصصی این حوزه را بررسی می‌کند، سپس استانداردهای بین‌المللی را معرفی می‌نماید. در ادامه، با تحلیل نمونه‌های موفق داخلی، چالش‌های ساختاری و فرهنگی صنعت ساختمان ایران مورد توجه قرار گرفته و راهکارهای متناسب با شرایط بومی برای بهبود فرآیند کنترل پروژه ارائه می‌شود. در نهایت، چشم‌انداز پیش رو و توصیه‌های استراتژیک برای افزایش کارایی و موفقیت پروژه‌های ساختمانی در ایران مطرح خواهد شد.

تعریف تخصصی کنترل پروژه و چرایی اهمیت آن

کنترل پروژه (Project Control) به مجموعه فرآیندها و فعالیت‌هایی گفته می‌شود که با هدف نظارت، پایش، تحلیل و مدیریت منابع، زمان، هزینه و کیفیت پروژه انجام می‌گیرد تا پروژه در چارچوب اهداف تعیین شده به پایان برسد. کنترل پروژه فراتر از یک ابزار ساده مدیریتی است و به عنوان سیستم هماهنگ‌کننده و تضمین‌کننده موفقیت پروژه شناخته می‌شود که نیازمند جمع‌آوری داده‌های واقعی، تحلیل روند پیشرفت و اتخاذ تصمیمات اصلاحی به موقع است.

در پروژه‌های ساختمانی که دارای پیچیدگی‌های فنی، تعدد عوامل دخیل و محدودیت‌های زمانی و مالی هستند، کنترل پروژه نقش حیاتی دارد. عدم کنترل دقیق می‌تواند به تأخیر در تحویل، افزایش هزینه‌ها، کاهش کیفیت و نهایتاً به عدم اجرای کامل پروژه منجرمی شود. به همین دلیل، کنترل پروژه بخش جدایی‌ناپذیر از مدیریت پروژه است که با ترکیب دانش فنی، ابزارهای نرم‌افزاری و مهارت‌های مدیریتی، امکان پیش‌بینی و مدیریت ریسک‌ها را فراهم می‌کند.

اهمیت کنترل پروژه در این است که:

باعث شفافیت و هماهنگی میان ذینفعان پروژه می‌شود،

اجرای بهینه منابع و کاهش هزینه‌های غیرضروری را ممکن می‌سازد،

به تشخیص به موقع مشکلات و اتخاذ تصمیمات اصلاحی کمک می‌کند،

سطح ریسک‌ها را کاهش داده و امکان تحویل به موقع پروژه را افزایش می‌دهد.

استانداردهای کنترل پروژه

استانداردهای بین‌المللی کنترل پروژه به ‌منظور ایجاد چارچوبی نظام‌مند برای برنامه ‌ریزی، اجرا، پایش و خاتمه پروژه‌ها طراحی شده‌اند. این استانداردها با هدف بهینه‌سازی عملکرد، افزایش قابلیت پیش‌بینی، و تضمین موفقیت پروژه‌ها، ابزارها و روش‌های علمی و عملی برای کنترل مؤثر پروژه‌ها ارائه می‌کنند.

1–  PMBOK (Project Management Body of Knowledge)

یکی از مهم‌ترین منابع مرجع در حوزه مدیریت پروژه که توسط مؤسسه PMI تدوین شده و به ‌صورت دوره‌ای به‌ روزرسانی می‌شود. PMBOK فرآیند کنترل پروژه را در قالب حوزه‌هایی مانند مدیریت زمان، هزینه، کیفیت، منابع و ریسک‌ها تعریف می‌کند. در این چارچوب، کنترل پروژه به‌عنوان یکی از فرآیندهای کلیدی در طول چرخه عمر پروژه مطرح شده است. مهم‌ترین فرآیندهای مرتبط با کنترل در PMBOK عبارتند از:

کنترل یکپارچه تغییرات (Integrated Change Control)

کنترل برنامه زمان‌بندی (Schedule Control)

کنترل هزینه (Cost Control)

کنترل کیفیت (Quality Control)

2-  PRINCE2 (Projects IN Controlled Environments)

استانداردی مبتنی بر فرآیند که توسط دولت بریتانیا توسعه یافته و در بسیاری از کشورهای اروپایی و سازمان‌های دولتی کاربرد دارد. PRINCE2 تأکید زیادی بر ساختار حاکمیتی، تقسیم پروژه به مراحل و نقش‌های مشخص در مدیریت و کنترل دارد. در این استاندارد، کنترل پروژه در طول هر مرحله به صورت دقیق پایش می‌شود و تصمیم‌گیری‌ها بر اساس توجیه اقتصادی و بازبینی‌های مرحله‌ای صورت می‌گیرد.

3-  ISO 21500 / ISO 10006

استاندارد بین‌المللی مدیریت پروژه که بر اصول عمومی مدیریت پروژه و کنترل فرآیندها تمرکز دارد. ISO 21500 راهنمایی کلی برای مدیریت پروژه ارائه می‌دهد، در حالی که ISO 10006 تمرکز بیشتری بر مدیریت کیفیت در پروژه‌ها دارد.

4–  Earned Value Management (EVM)

روشی تحلیلی و بسیار دقیق در کنترل پروژه است که با استفاده از شاخص‌های عملکرد زمان و هزینه، امکان مقایسه میان برنامه‌ریزی اولیه و عملکرد واقعی پروژه را فراهم می‌سازد. شاخص‌های کلیدی EVM شامل موارد زیر هستند:

: BCWS (Planned Value) ارزش برنامه‌ریزی‌شده

BCWP (Earned Value): ارزش کسب‌شد

: ACWP (Actual Cost) هزینه واقعی انجام شده

با استفاده از این روش می‌توان انحرافات پروژه از برنامه اولیه را به‌صورت کمی و دقیق شناسایی کرد.

وضعیت فعلی کنترل پروژه در شرکت‌های ساختمانی ایران

در ایران، صنعت ساخت‌وساز به‌رغم گستردگی و اهمیت اقتصادی بالا، هنوز در بسیاری از شرکت‌ها با شیوه‌های سنتی مدیریت می‌شود. این موضوع به‌ویژه در زمینه کنترل پروژه نمود پررنگ‌تری دارد، چرا که بسیاری از شرکت‌های کوچک و متوسط فاقد ساختارهای سیستماتیک برای برنامه‌ریزی، زمان‌بندی، کنترل هزینه، و ارزیابی عملکرد پروژه‌ها هستند.

مشکلات رایج در وضعیت فعلی:

نبود ساختار سازمانی مدون: اغلب پروژه‌های ساختمانی فاقد چارت سازمانی مشخص، شرح وظایف مدون، و مسیر گزارش‌دهی رسمی هستند.

کمبود تخصص در ابزارهای نرم‌افزاری: بسیاری از تیم‌های اجرایی با نرم‌افزارهایی مانند Microsoft Project، Primavera یا حتی Excel حرفه‌ای آشنایی کافی ندارند.

عدم استفاده از شاخص‌های عملکرد: KPIها و ابزارهایی نظیر EVM در اغلب پروژه‌ها مورد استفاده قرار نمی‌گیرند یا فقط جنبه نمایشی دارند.

تأخیرهای متداول و افزایش هزینه: پروژه‌های ساختمانی به‌طور متوسط با ۲۵ تا ۵۰ درصد افزایش مدت و ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش هزینه نسبت به برنامه اولیه مواجه هستند.

آمارهای قابل توجه:

نمونه شرکت‌های موفق:

با این‌حال، برخی شرکت‌ها توانسته‌اند با بهره‌گیری از سیستم‌های مدیریت پروژه، به‌ویژه در پروژه‌های بزرگ، عملکرد چشم‌گیری داشته باشند:

شرکت ساختمانی بین‌المللی کیسون

با استفاده از سیستم مدیریت پروژه یکپارچه و نرم‌افزار Primavera، توانسته است در پروژه‌هایی مانند مترو تهران و پل صدر، زمان‌بندی و بودجه‌بندی دقیقی را پیاده‌سازی کند.

شرکت مهندسی نقش جهان پارس

این شرکت با تمرکز بر آموزش تخصصی تیم‌ها و استفاده از استانداردهای PMBOK، توانسته عملکرد قابل قبولی در پروژه‌های عمرانی و بیمارستانی کشور ارائه دهد.

شرکت توسعه و عمران امید

با اجرای سیستم کنترل پروژه مبتنی بر EVM و همکاری با مشاوران بین‌المللی، موفق به اجرای پروژه‌های انبوه‌سازی با کمترین میزان انحراف زمانی و مالی شده است.

چالش‌های اصلی بومی و ساختاری در کنترل پروژه‌های ساختمانی ایران

کنترل پروژه در شرکت‌های ساختمانی ایران با مجموعه‌ای از موانع و چالش‌های بومی و ساختاری مواجه است که باعث کاهش بهره‌وری، افزایش هزینه‌ها، و ناتوانی در دستیابی به اهداف پروژه می‌شود. این چالش‌ها را می‌توان در چند محور اصلی طبقه‌بندی کرد:

1- ضعف در فرهنگ سازمانی و عدم باور به مدیریت پروژه

بسیاری از مدیران پروژه و کارفرمایان در صنعت ساخت‌وساز ایران هنوز به روش‌های سنتی متکی هستند و اهمیت مدیریت علمی و کنترل پروژه را نادیده می‌گیرند. این مسأله باعث می‌شود فرآیندهایی مانند برنامه‌ریزی دقیق، مستندسازی، و گزارش‌دهی منظم به‌درستی اجرا نشوند.

2- نبود ساختار سازمانی و شرح وظایف مشخص

در اغلب شرکت‌های کوچک و متوسط، هیچ ساختار رسمی برای تیم پروژه تعریف نشده است. وظایف و مسئولیت‌ها به‌صورت شفاهی و غیررسمی واگذار می‌شوند که این موضوع منجر به تداخل کاری، بی‌نظمی، و نبود پاسخگویی می‌گردد.

3- کمبود نیروی متخصص و آموزش‌دیده

نیروی انسانی توانمند در زمینه کنترل پروژه – به‌ویژه با دانش نرم‌افزارهای تخصصی مانند MSP، P6، و Power BI – بسیار محدود است. عدم آموزش حرفه‌ای، فضای پیشرفت تخصصی را برای افراد علاقه‌مند نیز محدود کرده است.

4- مقاومت در برابر فناوری و ابزارهای نوین

بسیاری از مدیران اجرایی از به‌کارگیری فناوری‌های نوین مانند BIM، داشبوردهای مدیریتی یا اتوماسیون فرایندها اجتناب می‌کنند. این مقاومت معمولاً ناشی از عدم آشنایی یا ترس از پیچیدگی و تغییر است.

5- فقدان بانک اطلاعاتی و سیستم‌های گزارش‌گیری مؤثر

عدم وجود سیستم‌های گزارش‌گیری یکپارچه باعث می‌شود که اطلاعات پروژه به‌صورت جزیره‌ای، ناپیوسته و دستی ثبت شود. این مسأله فرآیند تصمیم‌گیری را کند و غیرعلمی می‌سازد.

6- بی‌ثباتی اقتصادی و تأثیر مستقیم آن بر برنامه‌ریزی

نوسانات نرخ ارز، تورم شدید، و تغییر قیمت مصالح ساختمانی، عملاً برنامه‌ریزی هزینه‌ای بلندمدت را ناممکن می‌کند. این شرایط باعث افزایش ریسک‌های مالی و انحراف از برنامه می‌شود.

7- نبود استانداردهای بومی‌شده و سازگار با شرایط ایران

اگرچه استانداردهای بین‌المللی کنترل پروژه وجود دارند، اما اغلب به‌صورت خام و ترجمه‌شده استفاده می‌شوند و با فضای واقعی پروژه‌های ایرانی تطابق ندارند. نبود دستورالعمل‌های اجرایی متناسب با فرهنگ کاری ایران یکی از مهم‌ترین خلأهاست.

راهکارهای کاربردی برای بهبود کنترل پروژه در شرکت‌های ساختمانی ایران

برای غلبه بر چالش‌های ساختاری، فرهنگی و فنی در حوزه کنترل پروژه‌های ساختمانی در ایران، مجموعه‌ای از راهکارهای کاربردی و بومی‌سازی‌شده پیشنهاد می‌شود که در ادامه به تفصیل بررسی شده‌اند:

1- آموزش مستمر و توسعه مهارت‌های تخصصی

یکی از پایه‌های اصلی ارتقاء کنترل پروژه، تربیت نیروی انسانی ماهر است. این امر با برگزاری دوره‌های تخصصی در زمینه مدیریت پروژه، آموزش نرم‌افزارهایی مانند MSP، Primavera و BIM و ایجاد فضای یادگیری پروژه‌محور میسر می‌شود. استفاده از منابع آموزشی معتبر مانند PMBOK و PRINCE2 باید نهادینه شود.

2-استقرار ساختار سازمانی منسجم

تعریف ساختار دقیق سازمان پروژه، تعیین شرح وظایف شفاف و طراحی فرآیندهای تصمیم‌گیری سلسله‌مراتبی، باعث کاهش تداخل کاری و افزایش پاسخگویی خواهد شد. یک چارت سازمانی نمونه برای شرکت ساختمانی می‌تواند شامل نقش‌های کلیدی زیر باشد:

3- استفاده تدریجی و هدفمند از فناوری

پیشنهاد می‌شود پذیرش نرم‌افزارهای مدیریت پروژه به‌صورت مرحله‌ای انجام شود: ابتدا با ابزارهایی ساده مثل Excel یا MSP، سپس با ابزارهای قدرتمندتر مانند P6 و داشبوردهای Power BI. همزمان باید آموزش و پشتیبانی فنی در شرکت نهادینه شود.

4- انعطاف‌پذیری در برنامه‌ریزی و مدیریت هزینه

با توجه به نوسانات اقتصادی، برنامه‌ریزی‌ها باید بازنگری‌پذیر باشند. استفاده از تحلیل ریسک، سناریوسازی و پایش مستمر هزینه‌ها می‌تواند مانع از انحرافات شدید شود. در این راستا ابزارهایی مانند Earned Value Management (EVM) نیز کاربردی هستند.

5- بومی‌سازی استانداردهای بین‌المللی

ترجمه صرف استانداردها کافی نیست؛ لازم است این استانداردها ساده‌سازی شده، با زبان فنی محلی تطبیق یابند و به راهنمایی‌های اجرایی تبدیل شوند. مثلاً فرم‌های گزارش‌گیری، چک‌لیست‌های کنترل کیفیت و نمودارهای جریان اطلاعات باید مطابق پروژه‌های ایرانی طراحی شوند.

6- ایجاد سیستم گزارش‌گیری و داشبورد مدیریتی

برای تحلیل وضعیت پروژه، استفاده از داشبوردهای تصویری و به‌روز (مانند Power BI) جهت نمایش پیشرفت زمانی، هزینه‌ای و حجمی توصیه می‌شود. این داشبوردها باید با سیستم‌های اطلاعاتی داخلی و فرم‌های ثبت داده پیوسته باشند.

نمونه‌ای از داشبورد پیشرفت پروژه:

منبع: طراحی مفهومی برگرفته از Power BI برای پروژه ساختمانی

7- تقویت فرهنگ سازمانی و ارتقاء مشارکت ذینفعان

با فرهنگ‌سازی صحیح و آموزش مستمر، باید باور به ضرورت کنترل پروژه و مدیریت علمی در سطوح مختلف سازمان ایجاد شود. همچنین مشارکت فعال همه ذینفعان پروژه، شامل پیمانکاران، مشاوران، کارفرما و تیم اجرایی، می‌تواند منجر به هماهنگی بهتر و کاهش تعارض‌ها شود.

8- همکاری با مشاوران متخصص

 در مراحل ابتدایی استقرار سیستم کنترل پروژه، مشارکت مشاوران حرفه‌ای می‌تواند باعث تسریع فرآیند و انتقال دانش شود. این مشاوران تجربه لازم را برای شناخت گلوگاه‌ها و ارائه راهکارهای بومی دارند.

9- توسعه شاخص‌های عملکرد کلیدی (KPI) مناسب

تعریف شاخص‌های قابل اندازه‌گیری متناسب با شرایط پروژه‌های ایرانی و پایش منظم آن‌ها باعث افزایش شفافیت، مسئولیت‌پذیری و قابلیت پیش‌بینی مشکلات می‌شود.

10- مدیریت ریسک و تطبیق با شرایط اقتصادی متغیر

شناسایی، تحلیل و مدیریت ریسک‌های مالی، فنی و زمانی به شکل علمی و سیستماتیک، باعث کاهش اثرات نوسانات اقتصادی می‌شود. به‌کارگیری ابزارهای مدل‌سازی مالی و تحلیل حساسیت و سناریوسازی در برنامه‌ریزی پروژه‌ها باید نهادینه گردد.

چشم‌انداز آینده کنترل پروژه در صنعت ساختمان ایران

با توجه به روندهای جهانی و نیازهای خاص بازار ایران، چشم‌انداز توسعه کنترل پروژه در صنعت ساختمان کشور به شرح زیر پیش‌بینی می‌شود:

افزایش استفاده از فناوری‌های نوین: پیشرفت‌های نرم‌افزاری، بخصوص در زمینه BIM (مدل‌سازی اطلاعات ساختمان)، هوش مصنوعی و تحلیل داده‌های بزرگ، نقش پررنگ‌تری در کنترل پروژه‌ها خواهند داشت. شرکت‌های پیشرو به تدریج این فناوری‌ها را در فرآیندهای خود ادغام می‌کنند.

توسعه نیروی انسانی متخصص و حرفه‌ای: افزایش سرمایه‌گذاری در آموزش‌های تخصصی و ایجاد فرصت‌های شغلی جذاب برای مهندسین کنترل پروژه باعث تقویت این حوزه خواهد شد.

یکپارچه‌سازی سیستم‌های مدیریت پروژه و ساختارهای سازمانی: شرکت‌ها به سمت ساختارهای سازمانی چابک‌تر و سیستم‌های مدیریت پروژه دیجیتال خواهند رفت که امکان هماهنگی و پاسخگویی سریع را فراهم می‌کند.

بومی‌سازی و استانداردسازی فرآیندها: تدوین و به‌کارگیری دستورالعمل‌ها، استانداردها و شیوه‌نامه‌های بومی با در نظر گرفتن شرایط اقتصادی و فرهنگی ایران، به عنوان گام مهمی در ارتقاء سطح کنترل پروژه مطرح خواهد بود.

تمرکز بر پایداری و کیفیت در پروژه‌ها: کنترل پروژه علاوه بر زمان و هزینه، کیفیت و ملاحظات زیست‌محیطی را نیز به صورت جدی‌تر پیگیری خواهد کرد، به‌ویژه با توجه به قوانین جدید و انتظارات جامعه.

نتیجه‌گیری و توصیه‌های استراتژیک

کنترل پروژه به عنوان رکن حیاتی و تعیین‌کننده موفقیت در پروژه‌های ساختمانی ایران، نیازمند توجه ویژه، سرمایه‌گذاری مستمر و رویکردی جامع و نظام‌مند است. ارتقای اثربخشی کنترل پروژه تنها از طریق شناخت دقیق چالش‌های بومی، توسعه مستمر ظرفیت‌های انسانی و بهره‌گیری هوشمندانه از فناوری‌های نوین و ابزارهای تحلیلی پیشرفته ممکن می‌باشد.

بر این اساس، توصیه‌های کلیدی و راهبردی زیر پیشنهاد می‌شود:

تقویت آموزش تخصصی و توسعه نیروی انسانی متخصص و متعهد در حوزه کنترل پروژه به‌منظور افزایش بهره‌وری و توانمندسازی تیم‌های اجرایی؛

تدوین و پیاده‌سازی ساختارهای سازمانی منسجم با تعریف دقیق نقش‌ها، مسئولیت‌ها و فرآیندهای کنترل پروژه، که زمینه‌ساز انسجام و هماهنگی بین بخش‌های مختلف باشد؛

پذیرش تدریجی و هوشمندانه فناوری‌های نوین با برنامه‌ریزی منسجم آموزش و پشتیبانی فنی، به گونه‌ای که تغییرات سازمانی به‌صورت پایدار و مؤثر اجرا گردد؛

به‌کارگیری روش‌های تحلیلی پیشرفته مانند ارزش کسب‌شده (EVM) و مدیریت ریسک جامع برای افزایش دقت در پیش‌بینی عملکرد و کنترل بهتر منابع؛

بومی‌سازی و ساده‌سازی استانداردهای بین‌المللی متناسب با شرایط ویژه صنعت ساختمان ایران به منظور تسهیل کاربرد و ارتقاء کیفیت فرآیندها؛

ایجاد سامانه‌های گزارش‌دهی یکپارچه و بانک‌های اطلاعاتی متمرکز جهت تسریع در دسترسی به داده‌های پروژه و ارتقاء شفافیت و قابلیت رصد مستمر وضعیت پروژه‌ها؛

ترویج فرهنگ سازمانی مبتنی بر همکاری تیمی، پاسخگویی و شفافیت در تمامی سطوح سازمان که بنیان اعتماد و انگیزه را تقویت می‌کند.

اجرای هم ‌زمان این راهکارهای استراتژیک، به صنعت ساختمان ایران امکان خواهد داد تا پروژه‌ها را با کیفیتی برتر، هزینه‌ای بهینه و در بازه‌های زمانی مشخص تحویل دهد، ضمن اینکه موقعیت رقابتی خود را در بازارهای داخلی و بین‌المللی به شکل قابل‌توجهی ارتقاء بخشد و به‌عنوان صنعتی پیشرو و پویا شناخته شود.

References

Alam, S., & Ghaffari, M. (2020). Risk management and project control in construction projects: Evidence from Iran. International Journal of Project Management, 38(7), 385–395.

Asgari, H., & Jafari, M. (2021). The impact of organizational structure on project control in Iranian construction companies. Iranian Journal of Management Studies, 14(3), 451–472.

Karim, A., & Ali, S. M. (2019). Project control practices in Middle Eastern construction industry: A case study. Journal of Construction Engineering and Management, 145(4), 04019008.

Kerzner, H. (2022). Project management: A systems approach to planning, scheduling, and controlling (13th ed.). Wiley.

Nasirzadeh, F., & Daryaei, A. A. (2020). Challenges and strategies for project control in Iranian construction companies. International Journal of Construction Management, 20(6), 503–515.

Project Management Institute (PMI). (2021). A guide to the project management body of knowledge (PMBOK® Guide) (7th ed.). Newtown Square, PA: PMI.

Rahimi, M., & Ebrahimi, S. (2023). Application of modern project control tools in Iranian construction projects. Journal of Civil Engineering and Urban Development, 13(2), 95–110.